بازخوانی یک گفت وگو پس از 16 سال ، نصرت کریمی و صورتک هایش - نامیت

به گزارش خبرنگاران، نصرت کریمی - بازیگر، کارگردان و گریمور تئاتر و سینمای کشور - سال 82 در گفت وگویی با خبرنگاران از خاطرات خود با عنوان چگونه بهترین چهره پرداز در دهه 1320 شناخته شدم سخن گفته بود که به بهانه درگذشت این هنرمند بازخوانی می شود.

وقتی شاگرد تنبل هنرستان صنعتی شاگرد ممتاز هنرپیشگی می شود

شانزده ساله بودم و هنرجوی هنرستان صنعتی ایران و آلمان در بخش آهنگری که یک شب به اتفاق برادرم استاد زنده یاد علی کریمی به تئاتر هنرستان هنرپیشگی رفتم. نمایش تمام آهنگی (پیراهن مراد) اثر زنده یاد معزالدیوان فکری را نمایش می دادند. من تا آن زمان به غیر از نمایش های سیاه بازی که در عروسی یا روی تخت حوضی اجرا می شد، در صحنه تئاتر نمایشی ندیده بودم. آن شب چنان با تمرکز ذهن، اشعار و آهنگ های این نمایش را بلعیدم که در راه مراجعت به خانه، از سر تا به آخر آن را برای برادرم خواندم. هنوز هم پس از شصت و اندی سال، چند بیتی از آن را به خاطر دارم. چند روز بعد، چهار بعدازظهر که از هنرستان صنعتی مرخص شدم، برای نامه نویسی به هنرستان هنرپیشگی رفتم. برای دوره سوم داوطلب می پذیرفتند. یکی از شرایط ورود، داشتن مدرک سیکل از دبیرستان بود که هنرجویان پس از گذراندن دوره دو ساله به اخذ دیپلم پنجم متوسطه نائل می شدند. من چون در کلاس نهم هنرستان رفوزه شده بودم و هنوز مدرک سیکل اول را دریافت نکرده بودم، به مشکل برخوردم. اما برادرم علی کریمی که 13 سال از من بزرگتر بود، با یاری چند نفر از اساتید مثل زنده یادان رفیع حالتی و نعمت میری که از مدرسه کمال الملک آن را می شناخت، مشکل مرا حل کرد.

قرار شد من به طور مخاطب آزاد در کلاس های درس حاضر شوم، تا سال دوم که مدرک سیکل اول صنعتی را به دست می آورم به عنوان شاگرد رسمی به تحصیل ادامه دهم. به این طریق هر روز پس از تعطیل شدن هنرستان صنعتی، از ساعت 16 تا 20 در هنرستان هنرپیشگی حاضر می شدم.

در اینجا لازم می دانم به یک نکته بسیار مهم در امر آموزش و پرورش اشاره کنم که به طور اتفاقی تا مغز استخوان، در آن زمان درک کردم و چندین دهه بعد در اثر مطالعه دریافتم که این نکته یکی از اصولی ترین مبانی آموزش و پرورش است که تا به امروز هنوز مورد توجه قرار نگرفته است. من که در هنرستان صنعتی یکی از تنبل ترین شاگردان بودم، در هنرستان هنرپیشگی، بین 30 نفر شاگرد که همگی از من مسن تر بودند، از همه زرنگ تر بودم. دروسی نظری مثل تاریخ تئاتر، تاریخ ادبیات، تاریخ لباس، روانشناسی و مخصوصا گریم را چنان با تمرکز ذهن گوش می کردم که گوئی می بلعیدم. در دروس عملی مثل فن بیان، سولفژ، ژیمناستیک و بازیگری سرآمد همه بودم و پیوسته مورد تشویق استادان قرار می گرفتم. پیشرفت من چنان سریع بود که پس از 6 ماه هنگامی که چند نفر از تجدیدی های دوره دوم برای امتحان مجدد آمده بودند، من داوطلبانه همراه آن ها در امتحان نهائی شرکت کردم. وقتی برای اجازه به دفتر هنرستان رجوع کردم زنده یاد نصر، گفت: تو مردش باش، من موافقم. با مطالعه جزوه های دوره دومی ها، 6 ماهه در امتحان نهایی قبول شدم. قرار شد از آن پس فقط در دروس عملی شرکت کنم. اما من کماکان در کلاس ها شرکت می کردم و اجازه یافتم در برنامه های تئاتر که توسط فارغ التحصیلان دوره های اول و دوم اجرا می شد به طور عملی همکاری داشته باشم. هر شب پس از کلاس به پشت صحنه می رفتم و زیر نظر گریمور (محروم کنعانی) کارآموزی می کردم، گاهی هم نقش های کوچکی بازی می کردم. چه چیز باعث شد که شاگرد تنبل هنرستان صنعتی شاگرد ممتاز هنرستان هنرپیشگی شود؟ من که از هیچ نظر عوض نشده بودم، موقعیت عوض شده بود.

از این تجربه به این نتیجه رسیدم که انسان ها هم مثل اشیاء هر کدام برای کاری ساخته شده اند که در آن کار صاحب استعداد هستند. سوزن، لامپ و صندلی سه شیئی مفید و مورد استفاده هستند. اگر جای آن ها را عوض کنیم، صندلی روشنائی نمی دهد، با لامپ نمی شود خیاطی کرد و روی سوزن هم نمی شود نشست. با جابجا کردن این اشیاء در واقع سه چیز مفید را عاطل و باطل کرده ایم. کسی که استعداد موسیقی دارد اگر در رشته پزشکی تحصیل کند، در واقع جامعه از یک موزیسین خوب محروم شده است و خود این شخص هم در تمام عمر ناخوشبخت زندگی می کند. انسان ها اگر در حیطه استعداد و علاقه خویش حرفه ای انتخاب کنند، گام های فرسنگی بر می دارند، کار برای آنها جنبه تفریح خواهد داشت. هم برای خود و هم برای اجتماع مفید خواهند بود این که همه والدین اصرار دارند فرزند آن ها دکتر یا مهندس شوند یک خطای فکری است. بهتر است استعداد فرزندان خود را ارزیابی کنیم و آنها را در جهت استعداد ذاتی ایشان پرورش دهیم. در جهان، حرفه خوب و بد وجود ندارد متخصص خوب و بد وجود دارد و متخصص بد کسی است که در رشته عوضی تحصیل کرده باشد.

ساخت رنگ های گریم با فرمول رنگ سازی کنعانی

در سال های بعد و قبل از شهریور 1320 که جهان درگیر جنگ بین الملل دوم بوده اجناس لوکس و از آن جمله مداد آرایش به کشور وارد نمی شد. بهای یک مداد آرایش پنج تومان بود، در حالی که دستمزد بیشتر بازیگران دو تومان برای هر اجرا بیشتر نبود. من که ساختن رنگ های گریم را به شیوه کنعانی یاد گرفته بودم، به فکرم رسید که مداد گریم را هم بسازم. فرمول رنگ سازی مرحوم کنعانی این طور بود که روغن پیه گاو را با رنگ پودر مخلوط می کرد، کمی هم وانیل به آن اضافه می نمود که معطر باشد. من روغن پیه گاو را با 1/4 موم با حرارت به صورت مایع در آوردم و مقداری دوده به آن اضافه کردم، وقتی منجمد شد، کاربرد آن را آزمایش کردم، عینا مداد آرایشی کار می کرد. تنها چیزی که کم داشتم چوب مداد بود که تعدادی به دکه خراطی سفارش دادم. چوب مداد به طول 12 سانتیمتر و قطر 1/21 سانتی متر که سوراخی به قطر نیم سانتی متر در آن تعبیه شده بود. مایع سیاه را در سوراخ چوب ریختم و هنگامی که منجمد شد، مداد را تراشیدم. تا مغز آن بیرون آمد. با خوشحالی مشاهده کردم که عین مدادهای فرنگی کاربرد دارد. به همین طریق مداد قهوه ای را هم با رنگ قهوه ای ساختم. روز بعد، دو نمونه از این مدادها را به رئیس هنرستان مرحوم سیدعلی خان نصر نشان دادم. او در زنگ تفریح درباره استعداد خلاقه برای هنرجویان سخنرانی کرد و به عنوان نمونه زنده، دست مرا که در کنارش ایستاده بودم بلند کرد و گفت: ما اینجور هنرجو می خواهیم.

تشویق زنده یاد نصر که در آن زمان ضمناً در مقام معاونت وزارت پیشه و هنر یکی از رجل سیاسی بنام بود، در بالا بردن اعتماد به نفس نوجوانی مثل من که در هنرستان صنعتی همیشه مورد شماتت و تنبیه معلمین قرار می گرفت، فوق العاده موثر افتاد. از آن پس جعبه های رنگ گریم و مدادهای آرایشی مرا همه بازیگران می خریدند. مرحوم کنعانی هم فقط نقش اول ها را گریم می کرد و بقیه را به من می سپرد. از طریق فروش جعبه رنگ گریم به بهای صد ریال و مداد آرایشی به بهای 25 ریال، در سن 17 سالگی از نظر مالی خودکفا شدم و حتی به مخارج خانه هم یاری می رساندم.

در سال 1321 که تئاتر کشور در سالن تابستانی، در کوچه برلن، توسط چند نفر از بازیگران به طور تعاونی، به سرپرستی زنده یاد تفرشی آزاد افتتاح شد، اولین قرارداد بازیگری و گریموری به مبلغ 150 تومان ماهیانه با من منعقد کردند. در همان سال 1321 روزنامه یزدان به سردبیری منصور جعفریان، طی مصاحبه ای عکس مرا منتشر کرد که برای اولین بار به عنوان هنرمند جوان، بازیگر و گریمور به افکار عمومی معرفی شدم.

از شاگردی تا گریموری در گروه نوشین

در سال 1322 که زنده یاد سید عبدالحسین نوشین تئاتر فرهنگ را در محل تئاتر پارس فعلی پایه گذاری کرد، عده ای از شاگردان خود را که در هنرستان هنرپیشگی طی دو سال تحت تعلیم قرار داده بود، در کنار بازیگران حرفه ای مثل زنده یاد حسین خیرخواه، حسن خاشع و صادق بهرامی به همکاری دعوت کرد. خانم توران مهرزاد نیز برای اولین بار در این تئاتر به جمع بازیگران پیوست و خوش درخشید. دکوراتور و گریمور تئاتر فرهنگ، ناپلئون سروری بود و من به عنوان بازیگر و دستیار ناپلئون با حقوق ماهیانه دویست تومان استخدام شدم. ناپلئون به اتفاق برادرش سروری، نقاشی و دکورسازی تئاتر را در مسکو آموخته بودند. به خاطر دارم که وقتی در جامعه باربد، نمایشنامه (توران دخت) اثر شیلر روی صحنه آمد، در شب افتتاح، تماشاگران به محض بالا رفتن پرده برای شکوه دکوری که ناپلئون سروری ساخته بود، با شور و هیجان کف زدند. من که دستیار ناپلئون بودم، ماسک های کاریکاتوری قضات دادگاه را با ابعاد 40×60 سانتی متر با پاپیه ماشه ساختم. در تئاتر فرهنگ هم که ناپلئون دکوراتور و گریمور بود. من دستیاری او را برعهده داشتم.

باید اقرار کنم که بعد از نوشین که در فن بیان، میزانسن و بازیگری بهترین استاد ایرانی من بود، در زمینه دکورسازی و گریم از ناپلئون سروری بسیار آموختم. تئاتر فرهنگ در اردیبهشت 1323 با نمایشنامه و این اثر بن جان سون افتتاح شد و مورد استقبال پرشور مردم به ویژه روشنفکران قرار گرفت. در آن زمان که جمعیت تهران در حدود 250 هزار نفر بود، برنامه های تماشاخانه تهران و هنر بیشتر از یک هفته تماشاچی نداشت و آنها ناچار بودند هر هفته نمایشنامه جدیدی روی صحنه بیاورند. نمایشنامه ولپن پانزده شب با سالن پر ادامه یافت که در آن زمان یک رکورد دو برابر محسوب می شد. در چند شب اجرای ولپن، ناپلئون نقش های اول را گریم می کرد و گریم نقش های کوچک تر بعهده من بود. زنده یاد نوشین که برای اعتلای هنر نمایش اعتقاد داشت که به جوانان بااستعداد باید میدان داد، وقتی کار مرا مشاهده کرد در شب سوم اجرا، در حضور همه به من گفت: امشب تو مرا گریم کن. اعضای گروه که به استاد اعتقاد مراد و مریدی داشتند، از شب بعد همه داوطلب شدند که من آنها را گریم کنم و از آن پس من شدم گریمور گروه نوشین.

در همان ایام که من در ساخت دکور دستیار ناپلئون بودم، یک روز به اتفاق او به کتاب فروشی شوروی واقع در خیابان سعدی رفتیم. او می خواست کتاب هایی درباره تکنیک افکت های دکور تئاتر خریداری کند. او کتابی را درباره هنر گریم به من معرفی کرد که خودش قبلا خریداری کرده بود و گفت: کریمی جان اگر می خواهی هنر گریم علمی را یاد بگیری، یک جلد از این کتاب بخر، گفتم من که روسی نمی دانم. استاد با لبخند جواب داد: عکس های این کتاب هم برای تو آموزنده است ، با نگاه کردن به عکس های این کتاب کلی چیز یاد می گیری. توصیه استاد را پذیرفتم و با تورق کتاب مزبور به نظر استادم آفرین گفتم. از آن روز تا به حال یعنی طی بیش از نیم قرن، آنچه کتاب درباره هنر گریم به زبان های فرانسه، انگلیسی، المانی،ایتالیائی و چکی و روسی به طرق مختلف به دست آوردم، از هیچ کدام به اندازه آن کتاب آموزش نگرفتم. کتاب مزبور که در سال 1939 میلادی توسط p.a.paypya استاد گریم در مسکو به چاپ رسیده است، تمام فوت و فن این هنر، تاریخ ماسک های باستانی و اسطوره ای ، تاریخ آرایش مو در ادوار مختلف، پروک سازی، گریم با رنگ، گریم پلاستیک، شبیه سازی و ساختن کارکترهای گوناگون، ریش و سبیل مصنوعی و طرز قلاب زدن مو روی تورهای نامرئی، گریم های فانتزی، تبدیل چهره انسان به حیوانات، و طرز ساختن رنگ های گریم و ضمیر مخصوص برای اضافه کردن بینی و چانه بنام خمیر (گوموز) را با تصاویر نمونه آموزش می داد. تبدیل مو به کرپه برای ریش و سبیل مجعد و بافت (ترمه) برای ساختن کلاه گیس و ... را از این کتاب آموختم.

تاثیر یک کتاب بر نصرت کریمی و خاطراتی از رواج یافتن تئاتر لاله زاری

اما به علت ندانستن زبان روسی، برای استفاده از متن تئوریک کتاب، از شاهین سرکیسیان یاری گرفتم. او که شیفته هنر تئاتر بود، در گروه نوشینی مسئولیت تهیه آکسسوار را بر عهده داشت، ضمناً در کلاس های خصوصی زبان فرانسه و روسی را هم تدریس می کرد. حق التدریس زبان روسی ساعتی دو تومان بود. از او خواهش کردم هفته ای دو ساعت کتاب گریم را به همین نرخ برای من ترجمه کند. با رغبت محبت آمیز پذیرفت. در کافه لاله زار که پاتوق روشنفکران و هنرمندان دهه بیست بود، با زنده یاد سرکیسیان کتاب گریم را طی شش ماه ترجمه کردیم. او مطالب را شفاهی ترجمه می کرد و من کتبی به زبان فارسی قابل فهم می نوشتم. او چون با هنر گریم آشنائی نداشت، گاه مطالب را به درستی درک نمی کرد ولی من که عملا دست اندرکار این هنر بودم می فهمیدم مقصود نویسنده چیست. کتاب و ترجمه را شب ها به اتاق گریم تئاتر فرهنگ می بردم و آنچه به طور نظری آموخته بودم، روی چهره بازیگران عملا تجربه می کردم. در سال 1324 گروه نوشینی به علت اختلاف سلیقه با صاحبان تئاتر، از تئاتر فرهنگ کناره گرفت. گروه دیگری به اتفاق چند نفری از گروه نوشینی، به اجرای نمایش هایی در سطح پائین تر پرداختند که بعدها این سبک نمایش به سبک ـ تئاتر لاله زاری - مشهور شد که انضباط کارهای نوشین را نداشت.

بنابراین من در گریم بازیگران، آزادی عمل کامل داشتم و این موقعیت مناسبی بود برای این که بتوانم آموخته های نظری را به محک تجربه عملی بزنم. مثلا مرحوم تقی ظهوری را که نقش نوکر به سبک تئاتر سیاه بازی اجرا می کرد، هر شب به طریق دیگری گریم می کردم. یک شب او را لاغر می کردم با قیافه غمگین، شب بعد چاق با قیافه شاد، شب سوم با دماغ منقاری، چهارمین شب با چشم باباغوری، شب بعد با ریش بزی، شب دیگر با ریش، خلاصه هر شب از روی کتاب یک کاراکتری در چهره او می ساختم. این یک شانسی بود که می توانستم درس های نظری کافه لاله زار را در تئاتر فرهنگ با آزادی کامل به طور عملی و به طور کاربردی تجربه کنم و کیفیت کارم را اعتلا دهم.

خاطره یک شب اجرا به عنوان بهترین گریمور ایران

به خاطر دارم یک شب که از روی تصاویر کتاب، مرحوم ظهوری را گریم می کرد، او با لحن شوخ طبع خود گفت: کریمی جون! امشب هم باز گریم کتبی است؟ طی یک سال تمام آنچه از کتاب آموخته بودم، روی چهره بازیگران به محک تجربه زدم، به طوری که کیفیت کارم از سایر گریمورها به میزان چندین سر و گردن در سطح بالاتری قرار گرفت و حرفه ای های تئاتر مرا به عنوان بهترین گریمور ایران شناختند. به خاطر دارم در اواسط دهه 1320 که یکی از هنرمندان مشهور روسیه بنام کنی پر به ایران دعوت شده بود که نمایشنامه (خرس) اثر چخوف را در سالن یکی از دانشکده ها، با بازیگران ایرانی به روی صحنه آورد، مرا به عنوان بهترین گریمور ایرانی به او معرفی کرده بودند. شب اجرای نمایش با معرفی نامه حسین خیرخواه به آن محل رفتم. در شب افتتاح چون شاه و ملکه و رجال دولتی و فرهنگی دعوت شده بودند، نیروهای شهربانی ورود افراد را به دقت زیر نظر داشتند. وقتی معرفی نامه را به جناب سرهنگ ارائه دادم، او به دقت آن را خواند و با نگاهی تحقیرآمیز به من که جوانی 21 ساله بودم، گفت: خود استاد نصرت الله کریمی کجا تشریف دارند؟ وقتی جواب دادم خودم هستم، حیرت زده همراه یک پاسبان مرا به پشت صحنه راهنمایی کرد. در پایان نمایش، کنی پر برای تشویق بازیگران به پشت صحنه آمد. بازیگران عبارت بودند از: حسین خیرخواه، توران مهرزاد و محمدتقی کهنموئی. کنی پر از خیرخواه پرسید : گریمور کجا است؟ خیرخواه مرا به او معرفی کرد . گفتگوی زیر بین من و کنی پر به یاری مترجم رد و بدل شد:

او - شما در مسکو تحصیل کردید؟

من - خیر.

او- چطور تشخیص دادید که گریم شخصیت خرس باید به این شکل باشد؟

من- از طریق مطالعه نمایشنامه.

او- چرا سبیلی به این بزرگی به کار بردید که دهان او را بپوشاند؟

من - سبیل اکثر نظامیان روسیه تزاری به همین گونه است.

او - چرا بینی او را به رنگ آلبالوئی سرخ کردید؟

من- او دائم الخمر است، بینی این طور اشخاص به مرور زمان به این رنگ جلوه می کند. ( این نکته را از کتاب گریم فرا گرفته بودم)

کنی پیر دست مرا به گرمی فشرد و گفت: شخصیت خرس را در تئاتر مسکو که برنامه های آن زیر نظر استانیسلاوسکی اجرا می شود، عینا به همین شکل گریم می کنند، آیا شما فیلم نمایش (خرس) را که توسط گروه فحات اجرا شده است دیده اید؟ جواب دادم خیر و او مجددا دست مرا به گرمی فشرد. کسانی که ناظر این گفتگو بودند، با تحسین فراوان مرا مورد تشویق قرار دادند از آن پس در مقالات نقد هنری جراید، از من با عنوان بهترین گریمور خاورمیانه یاد می کردند. من هم به علت غرور جوانی واقعا این عنوان تعارف گونه را باور کردم. موقعی به خاطر فکری خودم پی بردم که در پراگ ضمن کارآموزی نزد بزرگترین گریمور تئاتر ملی چکوسلواکی کار هنرمندانه او را از نزدیک مشاهده نمودم. در آنجا، جناب آقای بزرگترین گریمور خاورمیانه فهمید که چقدر نمی داند و تا چه اندازه از قافله جهان اول عقب است!

از آموزش در پراگ تا قصه تئاتر سعدی و شایعه علیه نوشین

سال اولی که به عنوان بورسیه در پراگ اقامت گزیدم، صبح ها در دانشکده زبان با عده ای از دانشجویان خارجی در کلاس زبان چکی شرکت می کردم، بعد از ظهرها به طور مخاطب آزاد در کلاس ها دروس عملی تئاتر عروسکی، زیر نظر اساتید عروسک تئاتر می ساختم و بازیگری عروسکی می آموختم و شب ها پشت صحنه تئاتر ملی پراگ زیر نظر سرپرست گریمورها کارآموزی می کردم، پروک سازی، قلاب زدن مو روی کلاه گیس و گریم پلاستیک با لاتکس را در آنجا آموختم، در سال 1325 که نوشین به اتفاق سرمایه گذاران آقایان حریری، و شیخی و عمویی در حال ساختن تئاتر فردوسی با سن گردان بود، من در جامعه باربد به سرپرستی اسماعیل خان مهرتاش، به عنوان کارگردان، بازیگر و گریمور همکاری داشتم. در نمایشنامه های خاقان میر فقیه، ازدواج قراردادی، عزیز و عزیزه بازیگر و گریمور بودم و نمایش ازدواج قرن اتم را کارگردانی و بازی کردم. در سال 1326 که تئاتر فردوسی افتتاح شد، من مجددا به عنوان بازیگر و گریمور در آنجا استخدام شدم، ضمناً دستیاری ناپلئون را در ساخت دکور به عهده داشتم. در تابستان 1327 بین شرکای تئاتر فردوسی اختلاف افتاد وآقای عموئی از شرکا جدا شد و به قصد پایه گذاری تئاتر سعدی و جلب بازیگران گروه، شایع کرد که نوشینی با زدوبند سوء استفاده مالی کرده است.

افراد گروه که این توطئه را حقیقت پنداشتند دست جمعی از تئاتر فردوسی استعفا دادند. زنده یاد نوشین ناچار شد با شاگردان کلاس که در تئاتر فردوسی آموزش می دیدند و عده ای از بازیگران حرفه ای دیگر مثل صادق بهرامی، عباس زاهدی، مهدی امینی، زنده یاد رقیه چهره ازاد ، اعلم دانائی، مهین دیهیم و چند نفر دیگر، نمایشنامه سنگین (پرنده آلی) اثر مترلینگ را روی صحنه آورد. من که مثل سایر افراد گروه فریب این توطئه را خورده بودم روزی در خیابان لاله زار با مرحوم نوشینی برخورد کردم، استاد با لحن گله آمیزی گفت: تو هم این گفته های عموئی را باور می کنی؟ گفتم : چون خلافش را نشنیده ام، مثل همه باور می کنم. استاد برای نهار مرا به منزل خویش دعوت کرد و گفت: امروز بعدازظهر عموئی برای جلب همکاری من می آید. می خواهم تو شاهد گفتگوی ما باشی. هنگام ورود عموئی من پشت پرده اتاق مجاور گوش ایستادم. نوشین به عموئی گفت: تو رفتی هو انداختی که من با سوءاستفاده مالی سر افراد گروه را کلاه گذاشتم، حالا آمدی از من دعوت به همکاری می کنی؟ عمویی در جواب گفت: آخه استاد سرمایه ام در خطر بود، ناچار بودم برای جلب افراد گروه به تئاتر سعدی این مطلب را بگویم. اما اگر شما هم قول همکاری بدهید، در حضور همه از این دروغی که گفتم پوزش می طلبم. نوشین تقاضای او را نپذیرفت.

وقتی عموئی رفت به من گفت: حاضری در حضور جمع آنچه شنیدی شهادت دهی؟ گفتم با کمال میل و همین گونه عمل کردم تا زمینه برای آشتی گروه با استاد فراهم شد. اما نمایشنامه پرنده آبی بدون همکاری گروه که به تئاتر فردوسی برگشته بودند به روی صحنه رفت و عمویی ناچار شد خانه کلنگی در چهار راه فجرالدوله را که برای ساختن تئاتر سعدی خریداری کرده بود بفروش برساند. از افراد گروه فقط من در پرنده آبی به عنوان گریمور همکاری داشتم. در این نمایشنامه عده زیادی بازی داشتند که گریم اکثر آنها بسیار سخت بود. بازیگران عبارت بودند از: صادق بهرامی در نقش نان صادق شباویز در نقش سگ اکبر مشکینی قند رضا رخشانی آتش جلال ریاحی پدر بزرگ ، عباس زاهدی پدر خانم لرتا تاریکی ، رقیه چهره آزاد مادر بزرگ خام ریاحی شیر خوراکی، اعلم دانائی روشنائی ، میهن دیهیم جادوگر ، مهین اسکوئی گربه ، یوسفی آب ، خامنه ای مادر و دو کودک در نقش های تقییل وی قیل من چون دست تنها بودم برای گریم سخت این عده به چهار تا پنج ساعت وقت نیاز داشتم. چون تئاتر ساعت 7 شروع می شد، اولین نفر زنده یاد مهین دیهیم بود که طی دو ماه، ایثار گرانه ساعت 3 بعدازظهر در اتاق گریم حاضر می شد. گریم او که از همه مشکل تر بود در حدود سه ربع ساعت وقت می گرفت. در آن زمان هنوز گریم پلاستیک با لاتکس اختراع نشده بود. من ناچار بودم برای دِفرمه کردن چهره جادوگر، از پنبه و جوراب نایلون استفاده کنم. بقیه بازیگران هر کدام بین یک ربع تا نیم ساعت روی صندلی گریم بودند. بازیگرانی که در پرده های دوم به بعد بازی داشتند. پس از شروع نمایش برای گریم حاضر می شدند. من از ساعت 1 بعدازظهر تا 9 شب مدام مشغول کار بودم و پس از پایان نمایش هم برای پاک کردن گریم های سخت لازم بود حضور داشته باشم. با وجودی که نیمه شب برای استراحت به منزل می رسیدم، ذره ای احساس خستگی نمی کردم زیرا چنان با شور و شوق به کارم علاقه مند بودم که گذشت زمان را در هنگام کار احساس نمی کردم. جوانان اگر بدانند که عشق ورزیدن به کار دلخواه در حکم تفریح است، هرگز به حرفه غیر دلخواه روی نمی اورند.

وقتی گریموری در کارنامه نصرت کریمی کمرنگ شد

تئاتر فردوسی تا پانزدهم بهمن 1327 که شاه در دانشگاه مورد سوء قصد قرار گرفت، با استقبال پرشور مردم نمایشنامه های ولپن، مستنطق، مردم، پرنده آبی، سرگذشت، سه دزد و دختر شکلاتی را به اجرا گذاشت. پس از پانزدهم بهمن دو تئاتر فردوسی هم بسته شد و نوشین همراه سایر سران حزب توده به زندان محکوم شد. در غیاب نوشین تئاتر سعدی با سرمایه عمویی و کارگردانی زنده یادان حسین خیرخواه و خانم لرتا در سال 1329 افتتاح شد. من در این تئاتر مجددا به عنوان بازیگر و گریمور استخدام شدم. برنامه های این تئاتر در حدود دو ماه با سالن پر روی صحنه برد. بهای بلیت ها پنج، چهار سه و دو تومان بود که از یک هفته قبل به فروش می رسید. بازیگران دستمزدهای قابل ملاحظه ای دریافت می کردند. حقوق من ماهیانه دو هزار تومان بود که این رقم در سلسله مراتب دولتی حقوق وزیر بود. من با تمام ولخرجی هایی که می کردم، در ماه بیش از سیصد تومان خرج نداشتم. با اندوخته ای که از همین درآمد کسب کردم توانستم در پانزدهم بهمن 1331 پس از ازدواج با اعلم دانائی برای تحصیل راهی اروپا شوم. یک ماه قبل از عزیمت، آقای حسن نوری را که یکی از شاگردان با استعدادم بود برای جای گزینی خودم آماده کردم. او تا کودتای 28 مرداد 1332 که تئاتر سعدی به آتش کشیده شد، گریمور تئاتر سعدی بود. من پس از یازده سال تحصیل و کار در تئاتر، سینما و تلویزیونی با مدرک فوق لیسانس در کارگردانی سینما و فیلم های انیمیشن و عروسکی، در اردیبهشت 1343 به ایران مراجعت کردم و از آن پس جز تدریس در کلاس ها شبانه و بعدا در دانشکده هنرهای دراماتیک، به ندرت در چند نمایش به عنوان گریمور همکاری داشتم.

در نمایش (گناهکاران بی گناه) بازیگر و گریمور بودم. در نمایشنامه های (پهلوان اکبر می میرد) و (غروب در دیار غریب) به کارگردانی آقای عباس جوانمرد گریمور بودم و در فیلم گاو به عنوان طراح گریم به دوست عزیزم مهرجویی یاری رساندم. از آن پس مشغله های کارگردانی و بازیگری مجالی برای پرداختن به این هنر مورد علاقه ام باقی نگذاشت. در تمام دورانی که گریمور حرفه ای بودم، در هر تئاتری که استخدام می شدم، کلاسی برای آموختن هنر گریم به علاقمندان دایر می کردم و آنچه می دانستم بی ریا به شاگردانم می اموختم. گاهی دوستان از سر دلسوزی به من گوشزد می کردند: کریمی جان آنچه بلدی به این ها یاد نده یه وقت جلوت شاخ میشن. در جواب این دوستان می گفتم: این ها اگر فاقد استعداد خلاقه باشند هرگز نمی توانند با آگاهی به فوت و فن ها جلوی من شاخ شوند و اگر صاحب استعداد باشند از طریق دیگری به تکنیک دسترسی پیدا می کنند فقط کمی دیرتر. ضمناً بی رقیب بودن برای من این خطر را دارد که با خیال راحت در جا بزنم. رقیب موجب رقابت می شود و رقابت موتور پیشرفت بیشتر مرا روشن می کند، پس آموزش به شیفتگان هنر گریم به سود من هم هست.

امروز که بیش از نیم قرن از آن زمان گذشته است، درست بودن این نظر را بیشتر احساس می کنم، مخصوصا استادانی که خود شاگردان بسیار پرورش داده اند وقتی در مصاحبه های خود اظهار می دارند: استاد من نصرت کریمی بوده است به رضایت خاطری دست می یابم که موجب آرامش روح و سلامتی جسم است. در پایان باید اقرار کنم که اگر چه بیش از نیم قرن است که در هنر گریموری فعال نیستم ولی آتش عشق به این هنر هنوز در درونم شعله می کشد و حاصل این عشق آتشین مجسمه هایی است که از کاراکترهای گوناگون ساختم و نام صورتک بر آنها نهاده ام. از سال 1357 تاکنون دوازده نمایشگاه از این صورتک ها برگزار کردم. در حدود پانصد صورتک ساختم که حدود دویست اثر به فروش رفته و بقیه در آتلیه شخصی موجود است و هنوز به این کار که دنباله هنر گریم است بها می دهم.

به گزارش خبرنگاران، نصرت کریمی هنرمند قدیمی سینما و تئاتر امروز 12 آذر ماه به دلیل کهولت سن در 95 سالگی در منزل اش درگذشت.