لذتی که در انتقام هست، در چیز دیگری نیست؟! - نامیت

تینا مزدکی: انتقام از نظر اجتماعی، معمولا اقدام نامناسبی تلقی می گردد. هستند افرادی که انتقالم را نوعی عدالت وحشیانه بدانند، اما اکثریت مردم قبول دارند که انتقام از نظر اخلاقی اشتباه است. از سوی دیگر، عمده مردم از داستان هایی لذت می برند که در آن قربانی از ظالم انتقام می گیرد. تیمی تحقیقاتی به بهانه این تناقض ظاهری به آنالیز انتقام و انتقام جویی پرداختند: آیا انتقام همان عمل انتقام جویانه ای است که مردم از نظر اخلاقی محکوم می نمایند یا لذتی است که انتقام جو تجربه می نماید؟

دانشمندان پس از انجام چهار نظرسنجی، شامل سه نظرسنجی با گروه های به دقت انتخاب شده از دانشجویان مقطع کارشناسی از لهستان و یک نظرسنجی با انتخاب مشابهی از بزرگ سالان آمریکایی، تفاوت های عجیبی را گزارش کردند. این تفاوت ها بین موقعیت هایی دیده شد که مرتکبین از انتقام گرفتن احساس غرور می کردند و مواردی که انتقام جو از آن احساس لذت می برد. افراد حاضر در نظرسنجی یا انتقام جو بوده اند یا ناظر انتقام جویی.

افرادی که انتقام می گرفتند، حتی اگر مورد تایید عمومی هم قرار بگیرند،در مقایسه با افرادی که تصمیم به انتقام جویی نگرفته اند، از نظر اخلاقی محکومند. جالب اینجاست که شرکت نمایندگان، افرادی را که از انتقام خود رضایت داشتند، تواناتر و باکفایت تر از افرادی می دانستند که به انتقام گرفتن احساس بدی داشتند یا از انتقام جویی بیزاری می جستند. جالب تر این که وقتی انتقام گیرنده احساس لذت خود را از انتقام گیری توصیف می کرد، شرکت نمایندگان او را به شکل خاصی غیراخلاقی توصیف می کردند.

گویا انتقام و رضایت پس از آن، بیشتر به عنوان نشانه ای از توانایی فرد برای دستیابی به هدف تلقی می گردد. دانشمندان می گویند: احساس لذت پس از انتقام ممکن است نشانه این باشد که انگیزه اصلی نه آموزش درس اخلاق به مجرم، که احساس خوب و انگیزه ای خودمحور بوده که از نظر اخلاقی سؤال برانگیز است.

به طرز جالبی، تفاوت های قابل توجهی بین سناریوهایی وجود داشت که شرکت نمایندگان در نظرسنجی خود را در نقش انتقام جو می دیدند و سناریوهایی که در آن نقش ناظر صرف را بازی می کردند. وقتی آنها تصور می کردند که دارند انتقام می گیرند، کار خودشان را غیراخلاقی می دانستند اما اگر تصور می کردند که این کار را شخص دیگری انجام می دهد این فرد را توانمندتر می دانستند. البته این نتایج با شواهد علمی قبلی که نشان می داد افراد، کارهای دیگران را از نظر اخلاقی ارزیابی می نمایند اما اعمال خود را معمولا با توجه به توانمندی ارزیابی می نمایند، در تضاد است.

نتیجه جالب دیگری که دانشمندان به دست آوردند،آن بود که تصور احساس خوب انتقام گرفتن در احتمال انتقام گیری افراد تاثیری ندارد. علاوه بر این، معین شد که ترس از محکوم شدن در نظر شرکت نمایندگان نیز تأثیری بر احتمال انتقام یا عدم انتقام گرفتن آن ها نداشته است.

بیشتر یافته های محققان کاملاً در تضاد با دانش و نتیجه گیری های قبلی است؛ با این حال چند فرضیه برای شرح این اختلاف ها وجود دارد: نخست این که نتایج پژوهش ممکن است مختص فرهنگ باشد. انتقام جویان در جوامع و ملت هایی که ارزش های خاصی رواج دارد، با این شدت مورد قضاوت قرار نمی گیرند. دوم این که در نظرسنجی ها از موقعیت های فرضی استفاده شده است که شرکت نمایندگان باید صرفاً انتقام و احساسات خوب یا بد را تصور نمایند.

منیع: neurosciencenews

54323