نسخه آنلاین لغت نامه دهخدا رونمایی شد - نامیت

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، نسخه آنلاین لغت نامه دهخدا در وبگاه جدید مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی با حضور رئیس دانشگاه تهران رونمایی شد. در این مراسم نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران، لغت نامۀ دهخدا را یکی از ثروت های بزرگ ملی برشمرد و گفت: مرحوم علامه دهخدا با تدوین این لغت نامه کار بسیار ارزشمند و بزرگی را محقق کرده و با تدبیر و تلاش یک اثر جاویدان را برای آیندگان به امانت گذاشته است. امروزه به رغم توسعه زبان فارسی، اما همچنان لغت نامه دهخدا به عنوان پایه اصلی برای وحدت ملی و یک مرجع رسمی برای زبان فارسی است.

وی با قدردانی از تلاش های اجرا شده جهت تهیه نسخه آنلاین لغت نامه دهخدا، شرح داد: همواره مشاهده می شود که در وبگاه های مختلف به صورت غیر رسمی این لغت نامه مورد استفاده قرار گرفته است، خشنودیم که با فعالیت های اجرا شده در مؤسسه لغت نامه دهخدا، هم اکنون این اثر ارزشمند از یک مرجع رسمی انتشار یافته و در دسترس علاقه مندان به فرهنگ و زبان فارسی قرار گرفته است.

نیلی احمدآبادی، با تأکید اینکه باید تلاش شود تا این نسخه آنلاین از لغت نامه دهخدا در رتبه نخست جستجو قرار گیرد، اضافه کرد: همچنین قابلیت های جستجو در این لغت نامه باید به نحو مطلوبی ارتقا پیدا کند تا مراجعه کنندگان بتوانند به سهولت کلمات مورد نظر خود را جستجو کنند و در کنار آن نیز باید این امکان فراهم آید تا ادیبان و دانشمندان بتوانند نظریات خود را در مورد نحوه ارائه لغت نامه بازگو کنند، دریافت این نقطه نظرات یقیناً ارزش اضافه کرده و ثروت بزرگی را برای مؤسسه به همراه خواهد داشت.

در بخش دیگری از این مراسم محمود بی جن خان رئیس مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی گفت: در راستای دستورالعمل دانشگاه تهران برای ارتقا وبگاه مراکز خود، مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا نیز این مهم را که از سالیان پیش در صدد اجرای آن بود در دستور َکار قرار داد و تصمیم گرفته شد همزمان با تغییر وبگاه، لغت نامه در دسترس عموم قرار گیرد.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا در بخش آموزش زبان فارسی بیشترین ارتباط را در سطح بین المللی با دوستداران زبان فارسی دارد، وبگاه مؤسسه هم از نظر فنی و هم از نظر گرافیک با هدف کاربردی محور ارتقا پیدا کرد. البته این فاز نخست کار است و در آینده دنبال بهینه سازی وبگاه خواهیم بود، تا همانگونه که در زمینه آموزش حضوری زبان فارسی در سطح بین الملل دارای جایگاه هستیم در فضای مجازی نیز بتوانیم جایگاه مناسبی از خود ارائه دهیم.

بی جن خان، ضمن تقدیر از تلاش های علی درزی، رئیس پیشین و همکاران مؤسسه جهت اقدامات اجرا شده، شرح داد: در بخش پژوهش، تألیف لغت نامه بزرگ فارسی در حال انجام است. اثری که بعد از اتمام لغت نامۀ دهخدا در دستور کار مؤسسه قرار گرفت. تا کنون تمام حرف آ و الف در سی جزوه و هفت مجلد و همچنین قسمتی از حرف ب در 9 جزوه و در قالب هشت مجلد منتشر شده است و بقیه در دست تألیف است.

رئیس مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا، با بیان اینکه تا کنون هشت عنوان کتاب آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان از سوی این مرکز منتشر شده است، اظهار کرد: این کتاب های منتشر شده، بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و در حال حاضر تألیف کتاب های آموزشی جدید در دستور کار است. در بخش آموزش نیز مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به عنوان اولین مرکز دانشگاهی آموزش زبان فارسی مشغول آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان است.

وی در خاتمه گفت: در این مرکز تا کنون بیش از 20 هزار دانشجوی بین المللی، زبان فارسی را فرا گرفته اند. همچنین دانشجویان این مرکز علاوه بر فراگیری زبان فارسی در زمینه ایرانشناسی و آشنایی با فرهنگ و هنر ایران نیز آموزش های لازم را کسب می کنند.

در بخش دیگری از این مراسم اکرم سلطانی، سرپرست بخش تألیف مؤسسه، در مورد ارائه لغت نامه دهخدا در چاپ ها و اشکال گوناگون، گفت: مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا، بعد از به خاتمه رسیدن تألیف لغت نامۀ دهخدا در سال 1359 این اثر بزرگ ملی را که به شیوه چاپ سربی منتشر شده بود، بعد از انجام ویرایش، ابتدا در قالب چهارده جلد در سال 1372 و سپس در پانزده جلد به همراه مقدمه در سال 1377 با حروف چینی کامپیوتری با کیفیت بسیار مطلوب توانست منتشر کند.

وی اضافه کرد: بعد از آن با توجه به پیشرفت تکنولوژی، این مؤسسه توانست در سال 1379 لوح فشرده این اثر را در دسترس عموم قرار دهد که تا کنون 6 روایت آن توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. همچنین خلاصه ای از لغت نامه با عنوان فرهنگ متوسط دهخدا در دو جلد در سال 1385 نیز به چاپ رسیده است، بنابراین می توان گفت طی این مدت مؤسسه همراه با فرایند تکنولوژی پیش رفته است. پیشنهاد بارگذاری لغت نامه دهخدا در وبگاه مؤسسه از سال های قبل ارائه شده بود و دکتر علی درزی رئیس پیشین مؤسسه هم درصدد انجام آن بود، ولی به دلیل نبود امکانات و مسائل دیگر این امر به تأخیر افتاد.

سرپرست بخش تألیف مؤسسه، در ادامه درباره ویژگی های لغت نامۀ دهخدا که در وبگاه مؤسسه بارگذاری شده، اظهار کرد: این لغت نامه در درجه نخست در جایگاه اصلی خود و یک وبگاه معتبر دانشگاهی منتشر شده و شورای تألیف مؤسسه بر آن نظارت دارد. دیگر آنکه از نظر فنی معانی مختلف کلمه و هویت های دستوری در آن تعیین و شاخص شده اند. همچنین کاربر می تواند علاوه بر جستجو در مدخل ها در معانی هم جستجو کند. این امکان در مورد مدخل های بلند به کاربر می تواند کمک دهد. علاوه بر موارد گفته شده کاربر می تواند در صورت پیش آمدن هر سوال در نتیجه جستجو، با شورای تألیف مؤسسه در ارتباط باشد.

مهدی تجلی، مدیر روابط عمومی و بین الملل مؤسسه، نیز با تأکید بر اینکه از نظر قانونی تمام حقوق این لغت نامه متعلق به مؤسسۀ دهخدا است، گفت: متأسفانه ما شاهد انتشار لغت نامۀ دهخدا در وبگاه ها و اپلیکیشن هایی بودیم که بدون کسب مجوز از این مؤسسه اجرا شده است. از نظر قانونی تمام حقوق این لغت نامه متعلق به مؤسسۀ دهخدا است. علامه علی اکبر دهخدا در سال 1324 این اثر را به مردم ایران تقدیم کرد و انتشار و حفظ و صیانت از آن را به مجلس شورای ملی واگذار کرد و مجلس شورای ملی نیز با تأسیس سازمان لغت نامۀ دهخدا، در سال 1336 این سازمان را به دانشگاه تهران واگذار کرد.

مدیر روابط عمومی و بین الملل مؤسسه، خاطرنشان کرد: علامه دهخدا از دکتر تعیین، علامه شهیدی و دکتر دبیرسیاقی به عنوان همکار و ادامه دهنده راه خود نام بردند و این اندیشمندان علاوه بر کسوت استادی دانشگاه تهران، تا زمانی که در قید حیات بودند، در طبع و نشر این لغت نامه نقش اصلی را داشتند. هنوز هم تنی چند از مؤلفان لغت نامه همچون دکتر حسن انوری، دکتر رسول شایسته، دکتر سعیدنجفی اسداللهی و دکتر غلامرضا ستوده عضو شورای تألیف مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا هستند، بنابراین حقوق قانونی این مؤسسه کاملاً شفاف است.

وی در ادامه شرح داد: برخی از وبگاه ها و اپلیکیشن ها به صورت غیر قانونی نسخه دیجیتال این لغت نامه را که به صورت لوح فشرده منتشر شده بود، پس از هک و استخراج دیتای آن، غالباً به شکل نامناسب در فضا های غیرعلمی مجازی با اهداف سودجویانه و تجاری مورد استفاده قراردادند که علاوه بر غیرقانونی بودن این عمل، چون شناختی نسبت به محتوای لغت نامه نداشتند، آن را به صورت ناقص عرضه کردند. این نقص شاید در جستجوی یک لغت مشهود نباشد، اما اشکالات فراوانی دارد که همگان متوجه آن نخواهند شد. البته مؤسساتی هم وجود دارند که در حال همکاری با مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا هستند.

تجلی در خاتمه گفت: بنابراین حکم کلی این است که هر انتشار بدون مجوز کتبی این مؤسسه غیر قانونی است. ما شکایاتی را از طریق اداره حقوقی دانشگاه تهران مطرح کرده ایم که تا کنون چند حکم به نفع مؤسسه نیز صادر شده است، اما تعداد این وبگاه ها و یا نرم افزار ها زیاد است. در هر صورت این دین را بر گردن خود داریم تا از دستاورد علامه دهخدا و یاران او صیانت کنیم، بنابراین اداره حقوقی دانشگاه تهران پیگیر موضوع خواهد بود. همچنین از سایر مراجع مرتبط برای حفظ این اثر ملی، درخواست کمک و همکاری داریم.

مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا به عنوان نخستین سازمان در ایران برای تألیف فرهنگ لغت یا واژه نامه در سال 1324 و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به عنوان نخستین نهاد دانشگاهی با هدف گسترش و ترویج زبان و ادبیات فارسی در سال 1368 زیر نظر دانشگاه تهران تأسیس شدند. این دو مجموعه پیوسته، در مکانی که دکتر محمود افشار یزدی، استاد دانشگاه تهران، قسمتی از باغ خود را برای سازمان لغت نامۀ دهخدا و گسترش زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی وقف کرده، قرار گرفته اند.