میلیاردرهای جهان چقدر ثروتمندتر شده اند؟ - نامیت

در 10 سالی که از وقوع بحران مالی جهانی می گذرد، دارایی افراد ثروتمند بطور قابل توجهی افزایش یافته است. تعداد کسانی که ثروت میلیارد دلاری دارند تقریباً دو برابر شده و بین سال های 2017 تا 2018 تقریباً هر دو روز یک نفر به جمع میلیارد دلاری ها اضافه شده است. این در حالی است که حدود نیمی از مردم جهان با درآمدی کمتر از پنج و نیم دلار در روز زندگی می نمایند.

در حالی که ثروتمندان از افزایش درآمد خود سرخوشند، همزمان خودشان و شرکت هایشان از پرداخت کمترین میزان مالیات در چند دهه گذشته نیز بهره می برند؛ در عوض کسانی که کار می نمایند بطور یکسانی مالیات می پردازند. وقتی دولت از افراد ثروتمند کمتر مالیات می گیرد، برای خدمات حیاتی مانند بهداشت و آموزش نیز منابع کمتری دارد و در نتیجه فقر و نابرابری افزایش پیدا می نماید.

گفته می گردد که نابرابری جنسیت زده است؛ یعنی اگر از خدمات عمومی غفلت گردد همه رنج می برند اما زنان و دختران بیشترین تاوان را می پردازند. وقتی پولی در کار نباشد دختران اول از همه از تحصیل محروم می شوند و وقتی نظام درمانی مناسب نباشد، زنان از بستگان بیمارشان مراقبت می نمایند. بنابراین می توان گفت رونق مالی جوامع به سهم عظیم اما مغفول مانده زنانی که بی جیره و مواجب کار می نمایند وابسته است.

همزمان در اغلب کشورها خدمات عمومی دچار کسری بودجه همیشگی اند یا به بخش خصوصی واگذار شده اند که مردم فقیر امکان استفاده از خدمات آنها را ندارند. در نتیجه در بسیاری از کشورهای جهان خدمات آموزشی و بهداشتی مناسب به کالایی لوکس تبدیل شده که تنها ثروتمندان امکان استفاده از آنها را دارند.

در اغلب کشورها داشتن پول، رمز استفاده از خدمات بهداشتی مناسب و طول عمر بیشتر است؛ در حالی که فقر مساوی است با بیماری بیشتر و مرگ زودتر؛ بطوری که مردم کشورهای فقیر ممکن است بطور متوسط 10 یا 20 سال زودتر از مردم مناطق ثروتمند بمیرند. در کشورهای در حال توسعه احتمال مرگ قبل از پنج سالگی بچه ای از خانواده ای فقیر، دوبرابر بچه یک خانواده ثروتمند است.

شکاف رو به گسترش میان ثروتمندان و فقرا تنها بسط شکاف درآمد و ثروت نیست؛ براساس پژوهشی تازه، این شکاف به ثروتمندان یاری می نماید زندگی طولانی تری داشته باشند در حالی که عمر آدم هایی که برای زندگی تقلا می نمایند را کوتاه تر می نماید. این پژوهش نشان می دهد تقریباً سه چهارم ثروتمندان آمریکایی که در سال 1992 در دهه پنجم و ششم زندگی شان بودند تا سال 2014 همچنان زنده بوده اند.

مطالعه دفتر پاسخگویی دولت ایالات متحده نشان می دهد طول عمر زیاد شامل حال همه افراد جامعه نمی گردد و میزان بالاتر درآمد و ثروت، با میزان بیشتر طول عمر همراه است. این مطالعه که روی افراد متولد سال های 1931 تا 1941 میلادی اجرا شده نشان می دهد از میان کسانی که جزء 20 درصد کم درآمد جامعه آمریکا قلمداد می شدند، تنها 52 درصد افراد در سال 2014 زنده بوده اند و از میان افرادی که در 21 درصد با درآمد بالا بوده اند، 75 درصد. در میان همین افراد 75 درصد از کسانی که از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند، تا سال 2014 زنده بوده اند و در مقابل از میان کسانی که تا دبیرستان درس خوانده بودند 65 درصد در قید حیات بوده اند. دلیل این امر تا حدودی این است که افراد دارای تحصیلات دانشگاهی نسبت به افراد با تحصیلات پایین تر بطور متوسط درآمد و ثروت بیشتری دارند.

با این حال آمریکایی هایی که طول عمر بیشتری دارند هم در حال دست وپا زدنند؛ میزان کسانی که 55 سال یا بیشتر دارند و هنوز مشغول کارند در سال های گذشته رو به افزایش بوده و از 30 درصد در سال 1989 به 40 درصد در سال 2018 رسیده است و این تا حدی به این دلیل است که راکد بودن دستمزدها مانع پس انداز و انباشت ثروت این قشر شده است.

با این حال در جهانی که امروزه بیش از هفت و نیم میلیارد نفر جمعیت دارد، که بیش از نیمی از آنها با فقر دست و پنجه نرم می نمایند، افراد معدودی نیز هستند که ثروتی ده ها میلیارد دلاری دارند. در فهرست میلیاردرهای سال 2019 که هرساله توسط نشریه فوربس تهیه و منتشر می گردد نام دو هزار و 153 نفر از نقاط مختلف جهان دیده می گردد؛ از امارات و عربستان گرفته تا مکزیک و برزیل. البته این فهرست نسبت به سال گذشته 55 نفر کمتر شده است و این کاهش در دهه گذشته دومین بار است که رخ داده و بطور معمول این فهرست رو به طولانی تر شدن است.

مجموع ثروت انباشته این افراد اکنون بالغ بر 8.7 تریلیون دلار است که به دلیل ناملایمات مالی 400 میلیارد دلار نسبت به پارسال کاهش داشته است. در همین حال ثروت 994 نفر از این فهرست نسبت به سال قبل کاهش داشته است، در حالی که سال گذشته 360 نفر با کاهش دارایی روبرو بودند. میانگین ثروت افراد این فهرست نیز پارسال 4.1 میلیارد دلار بود که سال جاری به چهار میلیارد دلار کاهش یافته است. کاهش ثروت این افراد نشان می دهد حتی میلیاردرها هم از نیروهای مالی و تغییرات سریع بازار جهانی مصون نیستند.

با این حال عمده ریزش های این فهرست از ثروتمندان چینی و اروپایی بوده که با توجه به تضعیف یورو نسبت به دلار ثروتشان کاهش پیدا نموده است. اما جف بزوس، مدیرعامل شرکت آمازون، تنها کسی که ثروتی بیش از 100 میلیون دلار دارد (131 میلیارد دلار) و حالا به عنوان ثروتمندترین مرد جهان شناخته می گردد، نه تنها مثل سال گذشته در صدر این فهرست قرار گرفته است، بلکه نسبت به پارسال 19 میلیارد دلار هم به ثروتش افزوده شده است.

رویای تبدیل شدن به یکی از افراد این فهرست شاید همگانی باشد اما حتی در ایالات متحده نیز همه با سرمایه داری موافق نیستند؛ نشریه فوربس در مقاله ای با موضوع احتیاج سرمایه داری و سرمایه داران به تغییر رویه، اشاره می نماید که در سال های اخیر نگاه ها به سرمایه داری و فزونی نظام بازار آزاد تاحدی تغییر نموده است بطوری که مشابه بدبینی امروزی را در دهه 1930 که این نظام عمیق ترین بحران های خود را پشت سر می گذاشت می توان پیدا کرد.

بر اساس نظرسنجی مؤسسه گالوپ در تابستان سال گذشته، تنها 56 درصد از آمریکایی ها دید مثبتی به نظام سرمایه داری دارند و در همین حال 37 درصد از مردمی که در مهد سرمایه داری زندگی می نمایند به سوسیالیسم نگاه مثبتی دارند. همچنین بنا بر نظرسنجی فاکس نیوز که در همان مقطع اجرا شده است، 36 درصد از افراد بالغ آمریکایی احتیاج به تغییر در نظام مالی ایالات متحده را تأیید نموده اند: دوری از سرمایه داری و پیش به سوی سوسیالیسم. این نظر در سال 2012، 20 درصد هوادار داشت که از آن موقع افزایش قابل توجهی را نشان می دهد.

این گرایش به سوسیالیسم و شکاکیت به سرمایه داری در میان متولدان هزاره جدید و نسل Z (متولدان اواخر قرن بیستم) نگاه غالب است؛ نظرسنجی گالوپ نشان می دهد 51 درصد از افراد بین 18 تا 29 سال نگاه مثبتی به سوسیالیسم دارند و در مقابل 45 درصد از این قشر به سرمایه داری خوش بینند. پژوهش دانشگاه هاروارد نیز نتایج این نظرسنجی را تأیید می نماید و نشان می دهد 51 درصد افراد از سرمایه داری حمایت نمی نمایند و تنها 19 درصد هویت خود را به عنوان هوادار سرمایه داری تعریف می نمایند.

مدیرعامل آمازون تنها در سال گذشته 39 میلیارد دلار سود به جیب زد (19 میلیارد دلار به ثروت شخصی اش افزوده شد) و با بزرگ ترین سود تاریخ لقب ثروتمندترین مرد جهان را از بیل گیتس، مدیرعامل مایکروسافت که سال های سال به تناوب این لقب را یدک می کشید، گرفت.

مکس لاوسون مدیر بخش سیاست و نابرابری مؤسسه آکسفام درباره افزایش تصاعدی دارایی های ثروتمندان می گوید: ثروت میلیاردرها از سال 2010 به این سو شش برابر سریع تر از دستمزد معمول کارگران رشد نموده است. اقتصاد شکست خورده ما اقلیت پولدارها را پولدارتر می نماید در حالی که اکثریت کارگران عادی برای بقا با دستمزدهای حداقلی تقلا می نمایند. دولت باید مالی بسازد که برای همه پاسخگو باشد نه فقط برای اقلیت ثروتمند. باید مطمئن شوند که همه کارگران به اندازه گذران زندگی مزد می گیرند، شرکت ها و ابرثروتمندان مالیات بیشتری می دهند، زنان کارگر از حقوق یکسانی با مردان برخوردارند و قدرت و ثروت در سراسر جامعه توزیع شده است.

جدیدترین گزارش نابرابری مؤسسه آکسفام نشان می دهد در سال گذشته ثروت میلیاردرها بطور متوسط روزانه دو و نیم میلیارد دلار افزایش یافته است و در همین حال نیمه فقیرترِ جمعیت کره زمین که بالغ بر سه میلیارد و 800 میلیون نفر است، شاهد کاهش دارایی خود بودند. شواهد تازه نشان می دهد قریب به سه میلیارد و 400 میلیون نفر نیز فاصله کمی با فقر مطلق دارند. بنا به آمار، امروزه ثروتمندان نسبت به دهه های گذشته حدود 20 درصد کمتر مالیات می پردازند و تخمین زده می گردد که آنها برای فرار از مالیات حدود 7.6 تریلیون دلار از ثروتشان را در جزایر تفریحی نقاط مختلف جهان نگهداری یا به عبارت بهتر پنهان می نمایند.

به عبارت دیگر اینکه هر ساله چند نفر به میلیارد دلاری ها اضافه می گردد و در مقابل میلیون ها نفر فقیرتر می شوند، بیش از آنکه نشانگر رونق و پویایی اقتصاد جهانی باشد، نشانگر بیماری اقتصاد است؛ مالی که به نابرابری دامن می زند و همزمان که گروهی معدود روز به روز ثروتمندتر می شوند، یک نفر از هر 9 نفر سر گرسنه به بالین می گذارد. هرچند نظام سرمایه داری همیشه مدعی بوده است با اعطای آزادی به افراد و در جریان بازار آزاد هرکس به اندازه استعداد و توانایی خود از خوانی که گسترده شده بهره می برد اما این ایده در عمل با چالش روبروست و گذشته از این، باید در نظر داشت که گسترش نابرابری و شکاف فزاینده بین ثروتمندان و فقرا، موجب تضعیف مبارزه با فقر، آسیب به بنیان های مالی و ایجاد خشم عمومی است.